Birkaç ay önce, birden fazla hastalıkla mücadele eden 82 yaşındaki dedemin organları iflas etmeye başladı. 2. Dünya Savaşı yıllarında Anadolu’da doğmuş, ömrü boyunca durmadan çalışmıştı. Annemle telefonda konuşurken, biraz da yorgunlukla, “Neyi zorluyorlar ki?” dediğimi hatırlıyorum, “100 yaşına kadar yaşayacak değil ya.” Annem üzgündü, bense gençliğin verdiği cüretkarlıkla haddinden fazla gerçekçi. Bir süre sonra dedemi kaybettik.&nbsp;Dünyada olup bitenler karşısında kendimizi epey güçsüz hissettiğimiz bu dönemde, birileri bireysel kontrolün en uç hâline, yani sonsuz gençliğe, hatta ölümsüzlüğe takıntılı bir biçimde odaklanıyor. Sonsuz yaşam arzusu yeni bir şey değil. Çin’in ilk imparatoru Qin Shi Huang’ın, efsanevi ölümsüzlük iksirini aramaları için halkını görevlendirdiği biliniyor. Öte yandan bugün bu içgüdü tek bir terim etrafında birleşiyor: Longevity, yani uzun ve sağlıklı yaşam.Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 2015-2050 yılları arasında dünyadaki 60 yaş üstü birey sayısı neredeyse ikiye katlanarak 900 milyondan 2 milyara çıkacak ve toplam nüfusun %22’sini oluşturacak. Ancak longevity artık sadece “uzun yaşam” anlamına gelmiyor. Bugün sigarayı bırakmak, daha çok hareket etmek, yalnızlıktan kaçınmak gibi klasik yöntemler, bu kavramın etrafında gelişen, ticari ve çoğu zaman rekabetçi olan yeni anti-aging yaklaşımların gölgesinde kalıyor.&nbsp;Uzun yaşam artık yeni bir spor dalı gibi&nbsp;pazarlanıyor: Geçmişte işkolik olmakla övünülürken bugün 8 saat uyuduğunuzu Oura yüzüğüyle belgelemek bir prestij kaynağı. Özellikle teknoloji milyarderleri, yeterli para ve bilimsel yatırımla ömrü 120, hatta 150 yıla uzatabileceklerine inanıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/5/5/1751005199708.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.01" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><article data-scroll-anchor="true" data-testid="conversation-turn-4" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="76c5c592-f4c4-4ee5-8889-125d4f25c6d1" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Teknoloji milyarderi Bryan Johnson ve kan plazmasını vücuduna enjekte ettirdiği oğlu Talmage.</div></div></article>BBC’nin podcast serisi The Immortals’ın sunucusu Alex Krotoski, insan ve teknolojiyi biraraya getirerek “post-insan” yaratma fikrinin olası görünmeye başladığını söylüyor. Podcast’i dinlerken dakikalar ilerledikçe işlerin çığırından çıktığını fark ediyorsunuz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kripto para girişimcilerinin Karadağ’da “longevity kenti” kurması, yapay zeka yardımıyla“post-insan”ı yaratma çabaları, Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un hücre yenileme programı üzerine çalışan Altos Labs’a yatırım yaptığı, PayPal kurucusu Peter Thiel’in ise 2030’a kadar “90’lı yaşları yeni 50’ler yapmak” isteyen Methuselah Foundation’a milyonlar aktardığı anlatılıyor.</li></ul>Berkeley’de profesör olan Michael ve Irina Conboy, 2005’te yaptıkları bir deneyde, yaşlı ve genç farelerin damar sistemlerini birleştirdiklerini, sonuçta ortak kan dolaşımının daha genç bir profil ortaya çıktığını anlatıyor; bunu arabadaki yağ değişimi gibi düşünebileceğimizi söylüyorlar: "Kanı temizlerseniz yaşlı vücut kendini onarabilir."Conboy çifti, bu yöntemin yaşlanmayı tersine çeviren bir mucize olmadığını net bir biçimde ortaya koyuyor. Ancak önümüzdeki beş yıl içinde, kan değiştirmek yerine takviye haplar almak gibi çığır açıcı gelişmelerin de hayatımıza gireceğine inanıyorlar. Onlara göre, insanlar daha uzun süre 30’larının sonunda hissedebilir: Kaliteli, üretken ve sağlıklı bir yaşam artık hayal değil.<img src="https://images.aposto.com/2025/5/5/1751005576552.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Michael ve Irina Conboy, Berkeley'deki laboratuvarlarında. Öte yandan: Tüm bu arayışın çoğumuzun hayatında bir karşılığı yok. Aksine, dünyada sağlık krizleri derinleşiyor. İngiltere ve ABD gibi zengin ülkelerde bile yaşam süresi kısalıyor. Covid öncesi başlayan bu düşüş, İngiltere’de 6 ay, ABD’de ise 2,3 yıl olarak ölçülüyor. Aynı dönemde obezite oranları hem zengin ülkelerde hem de Gana gibi daha dezavantajlı olanlarda tırmanıyor. (Gana’da 1980’den bu yana obezite oranı %650 artış göstermiş.) Temiz hava artık bir lüks, depresyon gibi ruh sağlığı sorunları ekonomik güvencesizliklerle birlikte artıyor.Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Devi Sridhar’a göre,&nbsp;yaşam süremiz çoğunlukla bizim elimizde değil: Yaşadığımız toplum, ülke, şehir ve altyapı oldukça etkili faktörler. Sağlık, bireysel değil kolektif bir mesele. Kişisel sorumluluk anlatısı, bizi kamu politikaları ve kamusal altyapı gibi asıl önemli meselelerden uzaklaştırıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Japonya, Güney Kore, Zürih, Madrid, Sardinya gibi bölgelerde yaşayan uzun ömürlü toplumlara bakıldığında, kronik hastalıkların az, beslenmenin dengeli, hareketliliğin yüksek olduğu görülüyor. Japonya’da meme ve prostat kanseri oranı Kuzey Amerika’ya kıyasla %80 daha az, kalça kırığı riski yarı yarıya düşük.</li></ul>TÜİK’in 2021-2023 yaşam tablolarına göre ise, Türkiye’de erkeklerin doğuşta beklenen yaşam süresi 75,8 kadınların ise 81,1 yıl. Ancak iller arasında dahi farklar var. Örneğin Tunceli’de kadınların yaşam süresi 84 yılı bulurken, Ağrı’da erkekler 72 yıl bile yaşamıyor. Özetle, “yaşlanma uçurumu” şehirden şehire bile farklılık gösteriyor. Prof. Sridhar bu durumu şöyle açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Eğer paranız varsa kendinize özel hava filtreleri, şefler, butik spor salonları sağlayabilirsiniz ancak bu imkanlar elitlerin elinde. Havanın kalitesi, gıdaya erişim, şehir planlaması, temiz suya ulaşım... Çoğumuzun sağlığı, yaşadığı çevreye bağlı.”</blockquote>Efsanevi “gençlik pınarı” arayışına belki de artık başka bir gözle bakmalı: Daha uzun yaşamın sırrı; istikrarlı yönetim, kamusal hizmetler, bilim ve topluluk yapısında gizli. Bense 30’larımın ikinci yarısında, Irina Conboy’un sözlerine takılmaktan kendimi alamıyorum ve 90 yaşıma geldiğimde, şu anda 7 aylık olan yeğenimin beni hastaneye götürmesini umarken tüm bu olanlardan en az Teoman kadar sıkılacağıma emin gibiyim.

Angst

Dünyada olup bitenler karşısında kendimizi epey güçsüz hissettiğimiz bu dönemde, birileri bireysel kontrolün en uç hâlini, yani sonsuz gençliği, hatta ölümsüzlüğü takıntı hâline getiriyor. Sonsuz yaşam arzusu yeni bir şey değil. Öte yandan bugün bu arzu, tek bir terim etrafında birleşiyor: Longevity.

Qin Shi Huang ile ilgili hikayeler